Grote verschillen

Daaruit bleek de noodzaak van cultuurverandering en een beperkte aanstellingsduur van de bankpresident. Snel besloot minister De Jager dat 2 termijnen van 7 jaar voor een bankpresident wel voldoende waren. De president van DNB mag zijn termijn daarom niet meer verlengen (is het plan). De discussie ging over de vraag, wie de (beste) opvolger kan worden.

Eén van de betrokkenen vond dat hij/zij een robuuste, rotsvaste persoonlijkheid moest zijn. Iemand die niet gemakkelijk van de kook raakt en een toonbeeld van stabiliteit is. De spreker is zeer geleerd, anders had hij vast niet in dat panel gezeten. Maar mij komt het voor dat hij het profiel kopieerde van de zittende president. Dat die het heel lang heeft uitgehouden, chapeau! Alleen was hij zo ontzettend stabiel dat op kritieke momenten niet de vereiste beweging is uitgevoerd, zo bleek uit de ‘evaluatie’.

Het voorbeeld illustreert dat de meningen over profiel en geschiktheid uiteen kunnen lopen. Ook, dat voor een echt goede fit, niet alleen de match tussen kandidaat en profiel in orde moet zijn, maar ook de match tussen situatie, functie en profiel. Bij dit laatste vraagstuk komen wij psychologen volgens mij nog veel te weinig aan bod.

Recenter vroeg iemand mij of ik voor of tegen het koningshuis als instituut ben. Een lastige vraag, want het betreft meer dan alleen een keuze tussen royalisme of republikeinisme (of wat het woord ook is). Als psycholoog beoordeel je mensen op functionele geschiktheid, sta je open voor gelijke kansen, eerlijke vergelijking et cetera. Afkomst als parameter... ik moet er niet aan denken. Maar net als in kleinschaliger organisaties, vindt ‘het volk’ uiteindelijk iemand geschikt op basis van bekendheid en acceptatie.

Natuurlijk is onze prins een aimabele huisvader, wordt hij goed op zijn werk voorbereid, zet hij zich in voor een betere wereld en neemt hij zijn taken serieus. Hij doet bovendien veel zaken waar de pers niets van weet en waarvoor hij meer applaus verdient. Maar daar gaat het niet om.

Als psycholoog hink ik dan op twee gedachten: enerzijds tevredenheid met het Nederlandse bestel met verrassend goed bestuur - vergeleken met het buitenland; anderzijds ontevredenheid met de voortdurende acceptatie van middeleeuwse toestanden. Hoe dan ook, de premier is verantwoordelijk. Ik lig er niet wakker van, vind het prima zo.

Terug naar onze praktijk. We beoordelen een kandidaat op een 'match' tussen functieprofiel en persoonlijke competenties, dan wel ontwikkelbaarheid daarvan. Maar we krijgen meestal kandidaten aangeboden na een voorselectie door anderen. We nemen maar aan dat de functieprofielen deugen - wat heel vaak terecht is of gewoon het uitgangspunt van de opdrachtgever. Maar hoe serieus wij ons werk ook nemen, de buitenwacht hanteert in veel gevallen principes waarvan je als psycholoog kromme tenen krijgt.

De wereld is dan toch wat groter dan de functionele 'match'. Ongrijpbare verschijnselen zoals charisma, dubieuze presentaties die de waarheid tekortdoen, en mensen die de psycholoog onderdeel van een verdacht instituut van wollensokkendragers vinden, hebben ook invloed. Vaak meer dan onze rapporten. Juist de mensen die het advies het hardste nodig hebben, volharden in wisdom beyond learning en geven aan dat al dat gedoe van Cotan, NIP en AST maar onzin is. Niet dat ze dom zijn; velen hebben doorgeleerd en sturen grote organisaties aan.

Selectie en assessment? Niet zozeer voor het aannemen ontstaat grote aarzeling, maar voor het vragen van gefundeerd advies. ‘Het buikgevoel’, daar gaat het om. ‘Een goede manager ziet in vijf seconden of iemand een geboren leider is of niet’ (ergo: heeft geen advies nodig). ‘Hij spreekt de taal van het team’. Iemand die ‘een deuk in een pakje boter slaat’. Of iemand die ‘rotsvast in zijn schoenen staat en zich niet laat verleiden tot de waan van de dag’. Iemand die ‘de mensen in beweging krijgt’. Iemand die ‘binnenkomt’.

Jaaaaa..... ja.

Ik voorzie dan ook een gouden toekomst voor ontslagrechtadvocaten.
Misschien een loopbaanadvies voor werkloze psychologen en loopbaanadviseurs?

Peter Ambagtsheer heeft een A&O-adviespraktijk Mentaspex te Apeldoorn.

Reageren? Mail naar A&O-items.