Big One

John opent de vergadering. Hij heeft ontdekt dat er in de markt veel vraag is naar een nog snellere, nog duidelijker test, die zo ver mogelijk wegblijft van psychologentaal. Gerard vraagt zich af of de Big Five niet al volstaat, of misschien uitgebreid moet worden. Joanne komt met enkele voorbeelden van mensen wier problematiek eigenlijk niet in vijf kenmerken te beschrijven is.

John heeft echter een duidelijke visie op het vak. Volgens hem zou een goede test eigenlijk alleen moeten aangeven of iemand ‘geschikt’ is of ‘ongeschikt’. Joanne vraagt zich af hoe dat dan in de klinische praktijk moet. John onderkent dat daar een markt ligt. Misschien moet zijn test - die nog gebouwd moet worden - daar dan een soort uitslag als 'fit' of 'onfit' geven. Gerard denkt hardop mee en noemt de woorden 'adequaat' of 'inadequaat'. Joanne werpt tegen dat adequatie op zichzelf al onder te verdelen is in gewone adequatie en sociale adequatie, dat daarvoor al tests bestaan, maar dat er naast die adequatie toch ook nog andere trekken moeten worden gemeten om iets van de persoon in kwestie te snappen.

Deze argumenten komen John niet zo van pas. Hij stuurt het gesprek gauw richting intelligentie. Hij heeft reeds vastgesteld dat de klassieke intelligentie er eigenlijk niet zo toe doet. Het gaat om succes en dat hangt meer af van sociale intelligentie. Inmiddels is dat geëvolueerd tot 'emotionele' intelligentie. Met het oog op het milieu is er een markt voor 'groene' intelligentie, zo heeft hij gelezen in een boek van een bekende Amerikaanse auteur. Hij ziet er wel brood in.

Maar Gerard vraagt zich af wat dat nu nog met de Big Five te maken heeft. John vindt dat niet de goede benadering. Hij wil dat er vanuit de marktvraag wordt geredeneerd: ‘Als bijvoorbeeld groene intelligentie gevraagd wordt, dan moeten we iedereen die groen intelligent is, adequaat noemen, en iedereen die het niet is, inadequaat.’ Dat gaat Gerard echter te ver. Joanne ziet geen theoretisch kader voor deze aanpak. ‘Ach meid’, roept John, ‘denk liever aan het geld dat er te verdienen valt. Ik hoef eigenlijk alleen maar jullie naam eronder.’

Gerard probeert zijn gesprekspartners met een uitgebreide uiteenzetting duidelijk te maken dat persoonlijkheid en intelligentie complexer liggen; dat ze misschien wel samenhangen, maar niet direct meebewegen met modegrillen en maatschappelijke bewegingen. Hij heeft Joanne al snel overtuigd, maar John vindt al die argumenten niet van belang. ‘Kijk’, zegt hij, terwijl hij een indrukwekkende grafiek toont. 'De mensen begrijpen dat soort verhalen niet, ze willen een duidelijk antwoord. Daarom moeten we werken aan een éénduidige test die alles verklaart. We kunnen gewoon nog een stap verder zetten dan de Big Five. We maken een Big One en veroveren de markt. Denk aan het geld; het gaat hier niet alleen om wetenschap op de vierkante millimeter.'

En zo is het daarna gegaan. John bracht de test in zijn eentje uit en schreef er dikke boeken over die uitstekend werden verkocht. Gerard en Joanne werden voor hun werk beoordeeld met de Big One en bleken helaas ‘inadequaat’. John werd schatrijk, Gerard en Joanne waren al snel vergeten.

Peter Ambagtsheer heeft een A&O-adviespraktijk Mentaspex te Apeldoorn.

Reageren? Mail naar A&O-items.