algemeen
nip
waop
       

NIEUWSBRIEF ARBEIDS- & ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
Jaargang 9 - nr. 3 - juni 2011


De irrationaliteit van motivatie

Daniëll van Norden & Filip van den Bergh

Dit jaar is het een eeuw geleden dat de Amerikaanse bedrijfsadviseur en werkbouwkundig ingenieur Frederick Taylor zijn boek Principles of Scientific Management publiceerde. Hierin beschrijft hij dat werkmethoden gebaseerd dienen te worden op basis van wetenschappelijk onderzoek. Het meten van de prestatie van medewerkers staat centraal.

Zijn aanpak heeft een enorme invloed op de manier waarop wij ons werk organiseren. Toch is het mensmodel dat ten grondslag ligt aan het rationeel management na een eeuw grondig aan herziening toe. Hoe kan psychologische kennis bijdragen aan een nieuw perspectief op organiseren?

Motivatie en beloning
Taylors theorie was zeer toepasbaar in de tijd van de industrie waarin arme arbeiders vooral aan de lopende band stonden. Zijn uitgangspunt was dat mensen handelen om hun financieel gewin te maximaliseren. Hij zag salaris dan ook als de belangrijkste motiverende factor om medewerkers te stimuleren.

Een ander model waarin mensen handelen om hun financiële gewin te maximaliseren, zien wij een halve eeuw later terug in de speltheorie (Neumann en Morgenstern, 1944). In theorie worden wiskundig strategische situaties uitgewerkt waarin het succes van een individu beïnvloed wordt door de keuze van anderen. Een bekend voorbeeld is het prisoner’s dilemma.

Werknemersbonus
Organisaties keren vaak een bonus uit bij goede medewerkersprestaties. De gedachte is dat medewerkers meer hun best doen als zij beter beloond worden. Al voor de crisis is het effect van de bonus in twijfel getrokken. Als we aannemen dat medewerkers beter hun best gaan doen wanneer zij daarvoor meer betaald krijgen, dan is het een onhandige keuze om de bonus pas gemiddeld 10 maanden na de geleverde prestatie te geven.

Uit onderzoek onder sociale en probleemdrinkers weten wij dat geld voor hen snel zijn waarde verliest als zij hierop moeten wachten (Vucchinich en Simpson, 1998). Economen weten dat ook: geld verliest even snel zijn waarde als de rente die je erover krijgt. Psychologen weten wel beter: geld verliest nog veel sneller zijn waarde. Een beloning van 150 euro is in de beleving van de medewerker nog maar zo’n 100 euro waard (Van den Bergh, 2006). Dat is veel meer minder (waard) dan economen veronderstellen puur op basis van de economische waarde (rente).

Mastery, Autonomy en Purpose
Daniel Pink beschrijft in zijn bestseller Drive (2011) een verrassende waarheid over motivatie. Hij stelt dat mensen pas echt gaan presteren als zij niet meer aan geld hoeven te denken als motivator. Zodra geld geen issue meer is, zijn er drie factoren van essentieel belang om mensen te motiveren en tot hoge prestaties te laten komen. Mastery, Autonomy en Purpose. Elke medewerker is gemotiveerd als deze zich kan verbeteren, voldoende vrijheid ervaart en zinvol werk verricht.
 
Een voorlopige conclusie is dat als bonussen snel worden uitgekeerd, de organisatie minder hoeft te betalen voor een gelijkblijvende perceptie. Een veel belangrijker conclusie is dat psychologische kennis soms tegen de economische intuïtie ingaat. Het lijkt ons dan ook nodig om deze psychologische inzichten te integreren in het huidige beleid van organisaties. Manager, zet je (beperkte) budget in op de plek waar het echt nodig is!

Publicaties

  • Bergh, F.S. van den (2006). Targeting Impulsivity. Academisch proefschrift Universiteit Utrecht.
  • Neumann, J. von & Morgenstern, O. (1944). Theory of Games and Economic Behavior. Princeton University Press.
  • Pink, D.H. (2011). Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us. Canongate Books.
  • Taylor, F. (1911). Principles of Scientific Management. New York/London: Harper.
  • Vuchinich, R.E. & Simpson, C.A. (1998). Hyperbolic temporal discounting in social drinkers and problem drinkers. Experimental Clinical Psychopharmacology, 6(3), 292-305.

    Internet
    Ex-bankier Kilian Wawoe: Bonussen werken averechts infonu.nl, 13 april 2011.
    Bankiersbonussen gehekeld door tweede kamer hoogsterente.nl, 17 september 2010.
    Hoe staat het met de beloningsstructuur? managementsite.nl, 4 juli 2006.

Websites

Daniёll van Norden en Filip van den Bergh zijn adviseurs bij Berenschot

Reageren? Mail naar A&O-items.