NIEUWSBRIEF ARBEIDS- & ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
Jaargang 8 - nr. 1 - februari 2010
De psycholoog voor de klas
Monique Bekker
Als ik de columns en artikelen lees in A&O-items valt het mij op dat de inhoud zich vooral concentreert op medewerkers in de zakelijke sector. Er is echter ook een grote groep A&O/Sociaal psychologen die werkzaam is in de onderwijssector. Zij geven bijvoorbeeld lessen psychologie in onderwijs- en gezondheidszorgopleidingen. Zelf ben ik een van deze psychologen.
Als docent psychologie bij een docentenopleiding breng ik aankomend docenten de principes bij van omgaan met groepen, omgaan met motivatieproblemen en gespreks- en coachingsvaardigheden. Veel trainen en oefenen dus. Daarnaast probeer ik de oefeningen regelmatig te relateren aan psychologische theorieën of modellen. De psychologie beschikt over interessante onderzoeksresultaten die heel geschikt zijn om onderwijs aan op te hangen.
Uitdaging of probleem
Het is leuk om als psycholoog in het onderwijs te werken. Vooral omdat studenten, wanneer zij gericht voor een opleiding hebben gekozen, geïnteresseerd en gemotiveerd zijn. Verder ben je redelijk vrij in de inhoud van je lessen en hoef je geen ‘targets’te halen. Zelf vind ik de lessen groepsdynamica het leukst. Hoe ga je als docent of trainer om met ‘lastige’ groepen? Hoe spannend is het als de groep waaraan je lesgeeft, zelf ook niet de makkelijkste is?
Benoemen wat je ervaart, werkt meestal wel, leidt in ieder geval tot aandacht van de groep. De kunst is echter om de studenten van het begin tot het eind bij de les te houden. Bij volwassenen lukt dit over het algemeen prima. Ik was dan ook nogal verbaasd toen een van de (volwassen) studenten druk ging sms-en terwijl ik het huiswerk voor de volgende bijeenkomst aan het uitleggen was. ‘Hoe zou jij in mijn situatie reageren?’, vroeg ik, meteen bedenkend dat dit een mooi leermoment voor hen was. De groep was al oplossingen aan het bedenken, toen hij zei: ‘Mevrouw, ik ben niet aan het sms-en maar het huiswerk in mijn digitale agenda aan het zetten.’ De hele klas schoot in de lach, en ik besloot eens wat meer na te gaan denken over mijn kennis van digitale apparatuur.
Authentiek of jezelf zijn
Lesgeven over groepsgedrag dwingt je niet alleen om naar je groep te kijken, maar ook naar jezelf. Er bestaan veel ideeën over wat een goede docent is, zoals ‘een docent moet authentiek zijn’. Maar wanneer ben je dat? Authenticiteit wordt wel gedefinieerd als ‘egoloosheid’. Zonder ego voel je je helemaal vrij, maar wie heeft ooit zo iemand ontmoet? Laatst hoorde ik een uitspraak in een radio-interview: vanaf 6 jaar zouden wij niet meer ‘echt’ zijn door alles wat wij aan invloeden van de omgeving meekrijgen.
Als je weet waar je kwaliteiten als docent liggen, kun je daar wel op vertrouwen: je kunt dat! Kwaliteiten horen bij jou als persoon, maar misschien heb je ze je eigen gemaakt of door de jaren sterk ontwikkeld. Ben je dan authentiek?
In een professionele setting gaat een groep altijd voor. Maar wat te doen als je onzeker bent? Of te veel aan je hoofd hebt of je niet lekker voelt. Moet je dat dan delen met een groep? Als je dat doet, heb je kans dat men rekening met je gaat houden en de leereffecten minder zijn. Ook kunnen mensen zich ‘bekocht’ voelen, zeker als ze de cursus zelf bekostigen.
Vis in het water
Hoe kun je dan lesgeven als je authentiek wilt zijn, maar binnen grenzen? Als docent moet je altijd de leiding blijven houden. Als je dat niet op kunt brengen, hoor je - op dat moment - niet voor de groep te staan. Vraag je zelf daarnaast steeds af: wat heeft de groep eraan als ik persoonlijke zaken met hen deel? Oftewel als ‘echt’ zijn niet functioneel is voor de groep, houd dan de zaken voor jezelf.
Leiding nemen en aansluiten bij wat groepen nodig hebben zijn essentiële elementen om leuk les te geven. Het maakt werken in het onderwijs leuk en uitdagend en de moeite waard om te delen met collega-psychologen. Ik voel mij als (psychologie)docent als een vis in het water.
Monique Bekker is psycholoog en docent/trainer in groepsdynamica bij de docentenopleiding van de Vrije Universiteit en daarnaast eigenaar van BOC Onderwijsadvies.
Reageren? Mail naar A&O-items.