NIEUWSBRIEF ARBEIDS- & ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
Jaargang 6 - nr. 1 - februari 2008
Maakt online assessment de psycholoog overbodig?
Tristan Lavender
Met de opkomst van online assessment lijkt de psychologisch adviseur hetzelfde lot te treffen als de loketmedewerker van de bank: overbodig gemaakt door het internet. Achterhaald. Duur en tijdrovend. Het kan allemaal sneller. Goedkoper. Efficiënter. Laat de sollicitant via internet een persoonlijkheidstest invullen en de selecteur ziet met één druk op de knop of hij te maken heeft met een labiele neuroot of een koele kikker.
De automatisering van de samenleving dendert voort als een trein zonder remmen en heeft het station der psychologen niet gepasseerd. Assessmentpsychologen ontkomen er daarom niet aan hun professie kritisch tegen het licht te houden. Dit artikel is een uitnodiging tot zelfreflectie, geschreven door een assessmentpsycholoog die zelf online tests ontwikkelt en daarmee ontvankelijk lijkt voor de vraag: ‘Graaf je niet je eigen graf?’
Definitieve antwoorden pretendeert dit artikel niet in pacht te hebben. Wel veel vragen. Laat ik voor de niet-ingewijde lezer beginnen met de meest eenvoudige: online assessment, wat is dat eigenlijk? En, om de urgentie van de voorgestelde discussie duidelijk te maken, waarom lopen steeds meer organisaties er warm voor?
Professionele online tests in eigen beheer
Traditioneel wordt een assessment uitbesteed aan een daarin gespecialiseerd bureau. Tegenwoordig maken steeds meer bedrijven gebruik van de mogelijkheid om een aantal geautomatiseerde tests in eigen beheer te nemen. Sollicitanten worden uitgenodigd om via het internet enkele psychologische tests uit te voeren. De resultaten worden verzameld in een database en kunnen direct opgevraagd worden in de vorm van overzichtelijke rapportages. Daarin wordt een groot deel van de interpretatie zoals die van oudsher door een psycholoog wordt verricht (bijvoorbeeld: wat betekent een hoge score op de Neuroticisme-schaal?), automatisch gegenereerd.
Waarom begint deze vorm van assessment steeds meer in zwang te raken? Of je er als psycholoog nu positief of argwanend tegenover staat (daar kom ik dadelijk op terug), de voordelen van online assessment voor organisaties zijn onmiskenbaar.
Tijdswinst
Het meest in het oog springende voordeel voor organisaties is dat een online assessment veel minder tijd (en daarmee geld) kost dan een traditioneel assessment. Binnen 45 minuten kan een beeld verkregen worden van de intelligentie en de persoonlijkheid van een kandidaat. Daaruit kunnen vervolgens, binnen een fractie van een seconde, voorspellingen worden gedaan over diens gedrag. Aanbieders van online assessment pretenderen niet dezelfde hoeveelheid informatie op te leveren als een traditioneel assessment, maar wel een aanzienlijk deel daarvan: 60% van de informatie in 10% van de tijd.
Het afnemen van het assessment verloopt niet alleen sneller, de uitslagen leveren ook nog eens tijdswinst op. Door op basis van de uitslagen een voorselectie te maken, kunnen bedrijven in een eerder stadium met de meest geschikte kandidaten om de tafel gaan zitten. Bovendien kunnen selecteurs tijdens een eerste gesprek meer gerichte vragen stellen. Als een persoonlijkheidstest bijvoorbeeld uitwijst dat iemand die een managementfunctie ambieert uiterst meegaand is, dan is dat een risico waar de selecteur op kan doorvragen tijdens een interview. Grote kans dat de meegaandheid van de kandidaat niet direct uit diens cv of motivatiebrief was gebleken. Relevante informatie komt dus eerder op tafel, waardoor het aantal gespreksrondes in een sollicitatietraject gereduceerd kan worden.
Een bijkomend voordeel van online assessment is standaardisering van selectiebeleid. De ervaringsdeskundigheid van de P&O’er wordt aangevuld met een uniforme meetlat waarlangs kandidaten vergeleken kunnen worden. Omdat in de rapportage bovendien al een eerste, geautomatiseerde interpretatieslag is gepleegd, worden beslissingen in het selectieproces minder afhankelijk van het referentiekader van de individuele selecteur.
Voldoende redenen voor organisaties dus om voor online assessment te kiezen. De boodschap is duidelijk: online assessment is here to stay. Blijft de vraag: maken we onszelf als psychologen op termijn niet overbodig door onze deskundigheid in geautomatiseerde, ‘zelfdenkende’ testpakketten over de toonbank te laten gaan?
De meerwaarde van de psycholoog
Zo’n vaart zal het vermoedelijk niet lopen. Met behulp van professionele online intelligentie- en persoonlijkheidstests kan weliswaar 60% van de informatie voorspeld worden die een traditioneel assessment oplevert, maar dat betekent dat zo’n traditioneel assessment nog altijd een substantiële toegevoegde waarde heeft. Het interview met de psycholoog en de rollenspellen waar de kandidaat aan deelneemt, leveren aanvullende informatie op over het samenspel van intelligentie, persoonlijkheid en gedrag. Online assessment is een kostenefficiënt middel om het kaf van het koren te scheiden, maar zeker bij de selectie voor hogere functies kan er vooralsnog niet mee worden volstaan.
De automatisering zal echter voortschrijden. Met de ontwikkeling van digitale simulaties van werksituaties en geavanceerde expertsystemen is het denkbaar dat de psycholoog van vlees en bloed steeds meer naar de achtergrond verschuift tijdens het assessment. Maar of dat hem overbodig maakt? Wie de beschreven ontwikkelingen niet met knikkende knieën gadeslaat, maar juist als mogelijkheid ziet om de rol van assessmentpsycholoog een vooruitstrevende invulling te geven, beschouwt de automatisering vooral als uitdaging om zich in de moderne markt te blijven onderscheiden als onmisbare deskundige.
Net zoals professionals in andere beroepsgroepen, zal de psycholoog zijn fundamentele meerwaarde boven de computer moeten bewijzen. Met de automatisering van bestaande kennis en kunde wordt de schreeuw om verdere theorie- en modelvorming luider. De assessmentpsycholoog zal moeten aantonen dat hij niet uitsluitend vakbekwaam is, maar ook bereid is inhoudelijk te innoveren om nóg betere voorspellingen over gedrag te kunnen doen. Inhoudelijke innovatie kan niet achterblijven bij technische innovatie, wil de assessmentpsycholoog zijn positie als onmisbare expert behouden. Complex strategisch advieswerk vormt een andere uitdaging waarmee de assessmentpsycholoog zijn creatieve meerwaarde kan blijven etaleren.
Het volgende station
Kortom, wat we zullen aanschouwen is niet de extinctie van een beroep, maar de evolutie ervan. De assessmentpsycholoog blijft, maar in een gedaante die met de tijd meegaat. Op elk station dat de automatiseringstrein aandoet, zal de assessmentpsycholoog zijn rol zodanig moeten invullen dat hij niet voorbijgeraasd wordt.
Kunt u nog aanhaken op het volgende station?
Tristan Lavender is psycholoog bij HFMtalentindex.
Reageren? Mail naar A&O-items.