Multifacet

Peter Ambagtsheer 'Wij psychologen' zijn meesters in het bedenken en formuleren van manieren om mensen blij te maken met wat ze kunnen. Kwaliteiten noemen we tegenwoordig talenten, eigenschappen en/of vaardigheden 'competenties'. Onze kandidaten en cliënten moedigen wij aan zich te ontwikkelen en het maximale uit zichzelf te halen.

Dat is op zichzelf geen nieuwe trend. Wie zich een beetje verdiept in de geschiedenis van intelligentietests en -modellen merkt al gauw dat er  niet alleen vele modellen zijn, maar dat we vooral van multifacetmodellen rijkelijk voorzien zijn.  Afgezien van de centrale intelligentie (G) zijn er ook vele perifere intelligenties.

Innoveren
Daar word ik niet alleen blij  van, het geeft onze kandidaten en cliënten uitzicht, perspectief en hoop dat ze niet vastzitten in een carrièretunnel. Dat is vooral fijn als het huidige pad doodloopt: niemand wil immers in een donkere tunnel vastzitten. We willen vrijheid, mogelijkheden, groei en verlichting, vooruit, omhoog. En daar komt dan nog bij dat mensen vanuit zichzelf ook wel eens een andere carrière willen. Vroeger was het nog de ‘passie’ die een klerk ertoe dreef in Zuid-Frankrijk een camping of wijngaard te beginnen. Nu is het harde economische realiteit dat niet alleen arbeidsovereenkomsten steeds minder lang duren, maar dat zelfs de levensduur van een beroep steeds korter wordt.

Het vermogen tot innoveren is ook bij opleidingen gemeengoed. Veel opleidingen beroemen zich erop dat wie ze volgt, ‘alle kanten op kan’. En dat is ook bewezen. Vele mensen zitten in een totaal ander beroep dan je op grond van opleiding zou verwachten. Een kunsthistorica die headhunter wordt, een arts die ICT-consultant wordt, de voorbeelden zien we dagelijks. En dat allemaal gewoon omdat betrokkenen op eigen benen willen staan en zich nuttig willen maken.

Has done means will do
En toen kwam de recruiter op met een computerondersteund systeem. En kwam Jack Welch langs met het credo has done means will do. Dit houdt in dat er vanuit recruitersperspectief een maximale match is met het ‘zoekprofiel’ als er zoveel mogelijk ‘matchende’ steekwoorden zijn in zowel CV als zoeksleutel (de formule waarin de dingen staan die een goede kandidaat kennelijk heeft of doet). Hoe meer het kunstje eerder is vertoond, hoe beter het nu kan.

Mij valt op hoe sterk dit gemeengoed is geworden onder recruiters: deels omdat hun ICT-systemen dat dicteren, deels omdat het aannemelijk klinkt. Maar het laat geheel buiten beschouwing dat mensen nieuwe dingen kunnen leren, dat mensen van afwisseling houden, dat sleur afstompend werkt en dat nieuwe bezems enorm schoon kunnen vegen. Een garagemonteur heeft eens een Railpro-opzichter uitgelegd hoe hij respect bij zijn mensen kon krijgen, in elk geval niet door deskundigheid te negeren. Ik bedoel maar, ook zonder leidinggevende ervaring kan je de inzichten en adviezen van sommige mensen gewoon niet uitvlakken.

Gebrek aan visie
Het punt is dat de dagelijkse realiteit van ons als psychologen ten spijt, de terechte uitgangspunten bij opleidingen ten spijt, het bewezen leervermogen en behoefte aan uitdaging van zoveel mensen ten spijt, heel veel recruiters en managers in het voortraject het mantra van Jack Welch blijven rondzingen: has done means will do. Nu kan het nog, omdat het economisch tegenzit. Maar voor mij getuigt het niet van visie. En als de arbeidsmarkt krapper wordt voor de werkgevers, zal het nog moeilijker worden dan het nu al is om specialisten te vinden. Zeker omdat steeds meer specialismen nieuw zijn.

Reveille
Volgens mij is het tijd voor een reveille. Tijd om in te zien dat de wereld niet bestaat uit one trick ponies die hun leven lang hetzelfde trucje willen. In het voortraject moet meer naar het potentieel gekeken worden, niet ‘wat kan je al lang’ maar ‘wat kan je leren’.  En daar moeten we als psychologen op aansluiten. Dat zal niet zo moeilijk zijn, maar toch kan het geen kwaad er wat extra aandacht aan te schenken.  Hopelijk doen we wat meer recht aan de multifaceteigenschappen en vinden we tussen de kale knikkers wat vaker de ruwe diamanten.

Peter Ambagtsheer, Registerpsycholoog NIP/ Arbeid & Organisatie, heeft een A&O-adviespraktijk Mentaspex te Apeldoorn.

Reageren? Mail naar A&O-items.