NIEUWSBRIEF ARBEIDS- & ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
Jaargang 8 - nr. 2 - april 2010
Onmacht In de politieke Arena?!
Sandra Rethmeier
Wel eens een politiek debat gevolgd? Smullen. Onbegrijpelijk dat hanen- en stierengevechten verboden zijn, terwijl het communicatieve geweld in de politieke arena gewoon mag worden voortgezet.
Bij hanen en stieren kan je nog een soort natuurlijk instinct vermoeden dat hooguit door de mens wordt aangemoedigd. In de politieke arena veronderstel je dat ratio en landsbelang prevaleren boven emotionele lading en persoonlijk doel.
Aanschouw het debat. Ik zie een politicus zijn mening uiten. Er komt een horde lopers uit de kamer op de microfoon af, trappelend van ongeduld om repliek te geven. Verontwaardigd over het onbenul van de spreker wachten ze hun beurt noodgedwongen af. Zij vinden iets van de boodschap én van de spreker. Ze hebben vast ook een eigen belang: iets zeggen, er zijn, de partij noemen, in de krant komen misschien.....
De lopers spuien één voor één hun ongenoegen. In niet mis te verstane taal. Met triomfantelijke blik sluiten zij hun ‘betoog’ af en wenden zich naar links en rechts. Alsof daar het applaus direct gaat komen.
De spreker kan zich even verschansen achter de katheder. Maar dan in vol ornaat er tegenaan. U begrijpt nog steeds niet... u weet niet... u heeft niet goed geluisterd... enzo enzo enzovoorts. Als de strijd erg heet wordt richten zij het woord tot elkaar via de voorzitter. Alsof die er wat aan kan doen.
Alle grondregels van communicatie en gedrag lijken overboord gegooid. Positief benaderen, constructief formuleren, gevoelens uiten, feedback geven, luisteren/doorvragen/samenvatten: paarlen voor de zwijnen. Een mogelijk gewenste samenwerking heeft weinig kans van slagen als je kijkt naar de defensief-aanvallende attitude en de niet mis te verstane non-verbale communicatie. Transparantie van feitenmateriaal en overzicht van argumenten is zoek in het debat. Inspireren en overbruggen zou een mooie uitdaging zijn.
Allemaal basisregels, voer voor politici zo op het eerste oog. Gaan we ze helpen dat te ontwikkelen? Hebben ze daar wat aan? Ik vrees van niet. Het probleem zit dieper, of misschien ergens anders. Ik neem aan dat onze politici ooit gestart zijn vanuit een ideologisch standpunt. Dat is goed. Gaandeweg de carrière is vast ook de ambitie gegroeid, een verlangen om de ideologie neer te zetten en uit te werken. En daarnaast een sterke ambitie om ook zelf ‘groter’ te worden. Als persoon, als individu, als bestuurder. Gevoed door partijgenoten die ‘hoera’ roepen en daarmee de grootheidswaan versterken. Die de roes blijven voeden en zodoende in de slipstream mee kunnen ‘naar boven’. Ego centraal, positiemacht en invloed beslissend, andere meningen torpederen vanuit het eigen referentiekader.
Tot het eind van de rek is bereikt. Daar zit ons demissionair kabinet nu. Met in hun midden degene die het minst van plan lijkt om lering te trekken uit de geleden lessen. Het begrip ‘dienstbaar leiderschap’ lijkt nooit doorgedrongen, het begrip ‘narcisme’ kan zich manifesteren.
Het is tijd voor een kentering van dit proces, om problemen op bestuurlijk niveau en binnen de samenleving het hoofd te kunnen bieden. Politiek bestuurlijk zijn er complexe vraagstukken die vragen om een geïntegreerde aanpak. Alleen te realiseren door politici die werken vanuit gezamenlijkheid met een gedeelde toekomstvisie. Daarbij gaat het niet meer om ‘gelijk of ongelijk hebben’. De huidige vorm van debat, praten tégen elkaar, volstaat niet meer. Het vraagt juist om praten mét elkaar, de dialoog aangaan.
Binnen de samenleving is een echte impuls nodig om problemen rond onderlinge interactie, verdraagzaamheid en acceptatie op te lossen. Dat gaat alleen als de overheid een stevig voorbeeld neerzet waar iedereen zich aan kan spiegelen. Zoals het nú echter gaat, wordt de oproep tot ‘terugkeer van waarden en normen’ vooral met de mond beleden en vervolgens tijdens het debat stelselmatig ontkracht. Dat móet anders. Het vergt van politici de bereidheid tot reflectie op eigen handelen en gedrag. Om van daaruit individueel en gezamenlijk opnieuw de politieke performance neer te zetten.
Ontwikkelen dus van debat naar dialoog, van individuele positie naar gezamenlijk belang. Een lesje ‘communiceren’ heeft dan niet zoveel zin. Ik pleit voor een start met herbezinning op individueel niveau. Elke politicus gecoacht door een psycholoog. Een traject dat begint met reflectie op eigen roots, waarden, normen en overtuigingen. Gevolgd door inzicht in het eigen persoonlijke levenspad. Met een analyse van diepere drijfveren en motivatie. Om af te sluiten met een heroverweging van idealen en ideologie, gevoed door een vorm van 360 graden feedback.
En dan vóór 9 juni een uitwisseling van de persoonlijke trajecten, uitmondend in een gezamenlijke bestuurlijke visie die na 9 juni leidend is voor het nieuwe kabinet. En natuurlijk geef ik als psycholoog ook graag follow up aan het voortzetten van deze ingeslagen koers. Wie doet er mee?
Sandra Rethmeier, A&O-psycholoog en eigenaar van Spiral Consult.
.
Reageren? Mail naar A&O-items.